Τι συμβαίνει με τις σπάνιες γαίες και την Κίνα - Η απειλή για τις αυτοκινητοβιομηχανίες

Η κύρωση της 4ης Απριλίου, όταν η ασιατική χώρα διέκοψε τις εξαγωγές μιας κατηγορίας ορυκτών που ονομάζονται «βαριά στοιχεία σπάνιων γαιών» προκάλεσε πανικό στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία και απέδειξε πόσο μεγάλη είναι η εξάρτηση όλων από την Κίνα.

Πρόκειται για τις «σπάνιες γαίες», η οποία είναι μια κατηγορία 17 στοιχείων που έχουν καταστεί απαραίτητα σε κάθε είδους εφαρμογές - από μαχητικά αεροσκάφη και υποβρύχια ως smartphones και συσκευές. Ενώ βρίσκονται ακόμα και σε προϊόντα της καθημερινότητας, όπως ο αθλητικός εξοπλισμός, οι ρακέτες τένις και τα ρόπαλα του μπέιζμπολ.

Είναι επίσης, απολύτως απαραίτητα για το σύγχρονο αυτοκίνητο.

Μάλιστα, τα αυτοκίνητα που καίνε φυσικό αέριο τα χρησιμοποιούν για να φιλτράρουν τη ρύπανση μέσω του καταλυτικού μετατροπέα του οχήματος, ενώ τα ηλεκτρικά οχήματα τα χρησιμοποιούν στους κινητήρες και τις μπαταρίες.

«Οι σπάνιες γαίες είναι πραγματικά κρίσιμες, και όχι μόνο για τα ηλεκτρικά οχήματα», δήλωσε ο Gracelin Baskaran, διευθυντής του προγράμματος ασφάλειας κρίσιμων ορυκτών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.

«Βρίσκονται στη ζώνη ασφαλείας σας, στα τιμόνια σας, σε διάφορα μέρη των ηλεκτρικών σας εξαρτημάτων. Δεν πρόκειται να κατασκευάσετε όχημα χωρίς σπάνιες γαίες» εξήγησε, μιλώντας στο CNBC.

Πόσο σπάνιες είναι οι «σπάνιες γαίες»

Αν και η ονομασία «σπάνιες γαίες» είναι λίγο παραπλανητική, καθώς τα ίδια τα στοιχεία δεν είναι τόσο σπάνια στη φύση, αυτό που τα κάνει «σπάνια» είναι η πολύπλοκη και δύσκολη διαδικασία διαχωρισμού τους από το πέτρωμα στο οποίο είναι ενσωματωμένα και μεταξύ τους.

Ανάλογα με το ατομικό τους βάρος οι «σπάνιες γαίες» χωρίζονται σε ελαφριές, μεσαίες και βαριές.

Οι ελαφριές είναι ευκολότερο να βρεθούν, όμως η Κίνα έχει μονοπωλήσει πλήρως τις μεσαίες και τις βαριές σπάνιες σπάνιες. Μάλιστα, η χώρα ελέγχει κατά πρόσβαση το 70% των ορυχείων σπάνιων γαιών στον κόσμο.

Αλλά εκεί που πραγματικά κυριαρχεί είναι στην επεξεργασία.

Η Κίνα ελέγχει κατά πρόσβαση το 90% της παγκόσμιας επεξεργασίας σπάνιων γαιών και έχει το απόλυτο μονοπώλιο στην επεξεργασία των βαρέων σπάνιων γαιών.

Η ηγεσία του μονοπωλίου

Από το 2023 και έπειτα η Κίνα έχει «σφίξει» τη λαβή της σε αρκετά από τα βασικά κρίσιμα ορυκτά που παρέχει στον κόσμο, όμως η κύρωση του Απριλίου ήταν αυτή που σόκαρε πραγματικά την τσαρσί της αυτοκινητοβιομηχανίας.

«Ήρθε από το πουθενά», δήλωσε ο Dan Hearsch, διευθύνων σύμβουλος της AlixPartners. «Κανείς δεν είχε χρόνο να αντιδράσει. Θέλω να πω, μέσα σε λίγες εβδομάδες, όλο το υλικό που βρισκόταν στον αγωγό ήταν εκτός».

Οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες έκλεισαν τα εργοστάσια. Η Ford
αναγκάστηκε να αδρανοποιήσει την παραγωγή του δημοφιλούς SUV Explorer.

Αυτόν τον Ιούνιο, η Κίνα άρχισε να επιτρέπει κάποια πρόσβαση σε εταιρείες που προμηθεύουν εξαρτήματα σε ορισμένες αυτοκινητοβιομηχανίες. Και αυτή την εβδομάδα η κράτος Τραμπ δήλωσε ότι είχε καταλήξει σε συμφωνία για την επιτάχυνση των αποστολών σπάνιων γαιών και μαγνητών στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, ακόμα δεν είναι σαφές πόσο ανθεκτικές θα είναι αυτές οι συμφωνίες.

«Υπάρχει μεγάλη αστάθεια στη σχέση ΗΠΑ-Κίνας μεταξύ δασμών και περιορισμών στα ορυκτά. Είδαμε την Κίνα να αυξάνει τους περιορισμούς σε διάστημα 2 ετών. Οι σπάνιες γαίες είναι μόνο ο πιο πρόσφατος» δήλωσε ο Baskaran.

Η σημασία της ανεξαρτησίας

Αν η Κίνα διακόψει ξανά την πρόσβαση δεν υπάρχουν πρακτικά άμεσες λύσεις, όμως σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, η ανακύκλωση, η ξετύλιγμα άλλων πηγών και η καινοτομία, είναι ορισμένα από τα πράγματα που μπορούν να βοηθήσουν.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Ινδία αναδεικνύεται σε ένα νέο παίκτη που «απειλεί» την κυριαρχία της Κίνας, καθώς πραγματοποιεί στρατηγικές κινήσεις για να αξιοποιήσει τα αποθέματα σπάνιων γαιών της. Διαβάστε περισσότερα εδώ.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Κομισιόν έκανε ένα βήμα προς τη μείωση της εξάρτηση της από τρίτες χώρες τον Μάρτιο, όταν ενέκρινε 47 στρατηγικά έργα για την εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση σπάνιων γαιών και πρώτων υλών σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Τα 47 στρατηγικά έργα που εγκρίθηκαν βρίσκονται σε 13 κράτη μέλη της ΕΕ: Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Εσθονία, Τσεχία, Σουηδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Πολωνία και Ρουμανία. Διαβάστε περισσότερα εδώ.