Λίνα Μενδώνη: Η επιλογή “και μέτρο και αρχαία” έσωσε το έργο του μετρό Θεσσαλονίκης

«Ο μητροπολιτικός σιδηρόδρομος, πέρα από ένα συγκοινωνιακό έργο κοινής ωφέλειας, είναι ένα πολύ μεγάλο αναπτυξιακό κεφάλαιο, υψηλής κοινωνικής, αλλά και πολιτιστικής αξίας» επεσήμανε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο «Greece Talks» στη Θεσσαλονίκη.

«Η συνειδητή και εμπεριστατωμένη επιλογή “και μέτρο και αρχαία” στην ουσία τι έκανε; Απελευθέρωσε και συνένωσε τις δυνάμεις εκείνες, που με απόλυτη τεχνική και επιστημονική επάρκεια, έδωσαν αναγκαίες και αποτελεσματικές λύσεις για την ολοκλήρωση του έργου» είπε η Υπουργός Πολιτισμού.

Η κ. Μενδώνη, αφού επεσήμανε ότι επί σειρά ετών «το έργο καρκινοβατούσε σε ένα τέλμα ιδεοληψίας και αποσύνδεσης από την επιστημονική, την οικονομική και την κοινωνική πραγματικότητα των ανθρώπων» και ότι χρειάστηκε να αντιμετωπιστούν «δυσκολίες και προκλήσεις πραγματικές και κατασκευασμένες» πρόσθεσε:

«Η επιλογή μας, της προσωρινής απόσπασης και της επανατοποθέτησης των αρχαιολογικών ευρημάτων, στην ουσία έσωσε το έργο. Και, εντέλει, δικαιώθηκε από το αποτέλεσμα. Δώσαμε μια υποδειγματική, επιστημονική και δεοντολογικά ορθή, λύση. Αν είχε επιλεγεί η πρόταση της κατά χώρα διατήρησης των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου είναι βέβαιο ότι το μετρό σήμερα δε θα είχε ολοκληρωθεί. Δε θα υπήρχε, επίσης, αναδεδειγμενος, ο αρχαιολογικός χώρος στο σταθμό Βενιζέλου, ο οποίος αποτελεί ήδη ένα νέο τοπόσημο, που προσελκύει πλήθος επισκεπτών….Με απόλυτο σεβασμό στο θεσμικό πλαίσιο ολοκληρώθηκε ένα εξαιρετικά σύνθετο, πρότυπο και καινοτόμο, σε διεθνές επίπεδο αρχαιολογικό έργο».

Η κ. Μενδώνη εξέφρασε την ικανοποίηση της για την «υψηλή αναπτυξιακή δυναμική» της Θεσσαλονίκης και για το ότι «πλέον τα μεγάλα έργα υποδομής δεν είναι στα χαρτιά, αλλά είτε έχουν ολοκληρωθεί, είτε είναι σε εξέλιξη». Επεσήμανε, μάλιστα, ότι η συμβολή του πολιτισμού σε αυτό ήταν και είναι καίρια, γιατί, όπως είπε, ο πολιτισμός και η αρχαιολογική κληρονομιά, όχι μόνο δεν αποτελούν εμπόδιο σε επενδύσεις, αλλά αντιθέτως επαυξάνουν τις προοπτικές τους, δημιουργώντας υψηλή προστιθέμενη αξία για την οικονομία και την κοινωνία και πρόσθεσε:

«Έχω πει, πολλές φορές, ότι ο πολιτισμός αποτελεί ένα εξαιρετικά πολύτιμο και δυναμικό κεφάλαιο για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Έχουμε πλέον στα χέρια μας μελέτες που μας δείχνουν ότι υπερτριπλασιάζει την απόδοση των πραγματοποιούμενων επενδύσεων, υποδομών και υπηρεσιών στο εθνικό προϊόν και ενισχύει σημαντικά την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα και σε άλλους της οικονομίας. Επομένως, ο πολιτισμός αποτελεί ένα στρατηγικό παράγοντα ανάκαμψης και ανάπτυξης και ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας».

Η κ. Μενδώνη έδωσε λεπτομέρειες για τη μορφή και τη διάταξη των ευρημάτων των ανασκαφών στους σταθμούς Βενιζέλου και Αγίας Σοφίας του μετρό και το πλήθος των στοιχείων που συγκροτούν τον αστικό της ιστό, από την ίδρυση της πόλης το 316 π.Χ. και την εξέλιξη της κατά τους ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς, βυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους, διαλύοντας τις όποιες αμφισβητήσεις για την επιλογή της θέσης της πόλης από τον ιδρυτή της, Κάσσανδρο , σύζυγο της ετεροθαλούς αδελφής του Μ. Αλέξανδρου, όπως και «για την μορφή, την έκταση και τον προσανατολισμό της πόλης», που καταδεικνύουν την ιστορική συνέχεια της από την ελληνιστική εποχή.

Πρόσθεσε, ότι 350.000 κινητά ευρήματα και αρχαιότητες που δεν ήταν δυνατόν να μείνουν κατά χώρα ή να επανατοποθετηθούν στους σταθμούς, θα εκτεθούν σε δύο μουσεία, το πρώτο, στο ανακατασκευασμένο Α3 κτίριο στρατωνισμού του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, το οποίο θα παραδοθεί το πρώτο εξάμηνο του 2026 και το δεύτερο, στο κέλυφος διασταύρωσης τροχιοδρόμων του μετρό στο σταθμό «Συντριβάνι» εντός της πανεπιστημιούπολης. Πρόσθεσε, τέλος ότι η μοναδική εμπειρία που αποκτήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού μέσα από τη συνεργασία αρχαιολογικών και τεχνικών φορέων μπορεί να μεταλαμπαδευτεί και σε άλλους φορείς πολιτισμού στο εξωτερικό και να αξιοποιηθεί για την επιστημονική έρευνα.

«Τι γνωρίζουμε, τι μάθαμε, από αυτή την εμπειρία; Ότι η υψηλή ποιότητα τους αρχαιολογικού έργου μπορεί να συνδιαστεί με την ταχύτητα που απαιτεί το τεχνικό έργο και με την επιστημονική έρευνα σε έναν εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα της αρχαιολογίας και της ευρύτερης αρχαιογνωσίας. Είναι δυνατόν και το εννοώ και το αποδείξαμε, να ευδοκιμήσει ακόμα και σε συνθήκες εργοταξίου» είπε η κ. Μενδώνη και πρόσθεσε:

«Η Θεσσαλονίκη μπορεί να σεμνύεται για κάτι μοναδικό. Έναν αρχαιολογικό χώρο, ενταγμένο σε ένα μείζον τεχνικό κοινωφελές έργο, αλλά και ένα αρχαιολογικό χώρο που εντάσσεται οργανικά στην καθημερινότητα των πολιτών. Κάθε επιβάτης, μπαίνοντας στο μετρό έρχεται σε άμεση επαφή με την μακραίωνη ιστορία της πόλης και αυτό είναι ένα μοναδικό προνόμιο της πόλης της Θεσσαλονίκης, διεθνώς».

Η κ. Μενδώνη σημείωσε ότι για τη Θεσσαλονίκη το υπουργείο Πολιτισμού τρέχει ένα πρόγραμμα έργων, που αποτιμάται στα 150 εκ. ευρώ , κάποια από τα οποία έχουν ολοκληρωθεί και άλλα είναι σε εξέλιξη με ορίζοντα το 2027.