Λαγουβάρδος: Οι μεγαλύτεροι καύσωνες της Ελλάδας - Η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής για τις πόλεις

«Τα επεισόδια καύσωνα γίνονται ολοένα και συχνότερα και ολοένα πιο έντονα» υπογραμμίζει ο κ. Λαγουδάρδος, επισημαίνοντας πως ένα φαινόμενο το οποίο έχει αρχίσει να παρατηρείται και να ανησυχεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα είναι το γεγονός ότι οι υψηλές θερμοκρασίες επιμένουν και κατά τη διάρκεια της νύχτας «σε μη ανεκτά επίπεδα» με αποτέλεσμα «η θερμική αποκάμωμα των ανθρώπων να είναι μεγάλη».

• Διαβάστε επίσης: Στους 42 βαθμούς ο υδράργυρος - Οι περιοχές που θα «χτυπήσουν» κόκκινο

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία του Meteo/ Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, διαπιστώνονται τα εξής.

• Οι περιοχές της Ελλάδας που βιώνουν τουλάχιστον έναν καύσωνα ετησίως έχουν ωσπεράν διπλασιαστεί από το 1990 και μετά.
• Οι περιοχές της χώρας μας στις οποίες έχει σημειωθεί η μεγαλύτερη αύξηση των επεισοδίων καύσωνα είναι το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας καθώς και τα δυτικά τμήματα της Ηπείρου και της Πελοποννήσου.
• Τις τελευταίες 2 δεκαετίες εντοπίστηκε μια ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση στον αριθμό των καυσώνων που σημειώθηκαν τον μήνα Ιούνιο.

Μέχρι στιγμής, όπως αναφέρει ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το φετινό καλοκαίρι «είχαμε 2 σχετικά ήπιους καύσωνες, εκ των οποίων ο ένας είναι αυτός που διανύουμε, διάρκειας τεσσάρων ημερών».

Το «σερί» των 2023 και 2024

Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί επί σειρά συναπτών ετών αρκετοί καύσωνες μεγάλης διάρκειας, τόσο το 2021 όσο και το 2023 και το 2024.

Συγκεκριμένα, το 2023 ο μεγαλύτερος καύσωνας είχε διάρκεια 15 ημερών από τις 12 ως και τις 26 Ιουλίου, ένα αρνητικό «ρεκόρ» που έσπασε ένα χρόνο αργότερα, το 2024 με τον καύσωνα να διαρκεί για 16 ημέρες, από τις 8 ως τις 23 Ιουλίου.

Στον καύσωνα του 2024 ο αριθμός σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 βαθμούς Κελσίου και πάνω δεν έπεσε ποτέ κάτω των 100 για 16 συνεχόμενες ημέρες. Σε διάσταση με τον καύσωνα του 2023 όπου ο αριθμός των σταθμών με μέγιστη θερμοκρασία από 37 βαθμούς Κελσίου και πάνω, έπεσε κάτω από τους 100 για 3 φορές μέσα στο διάστημα των 15 ημερών.

Στον καύσωνα του 2023 ήταν διακριτές τρεις φάσεις, με αρκετές διαφορές ως προς την επίταση και την διάταση των υψηλών θερμοκρασιών. Στον καύσωνα του 2024 η κατανομή ήταν πιο ομοιόμορφη μέσα στο διάστημα 16 ημερών που διήρκησε ο καύσωνας.

Παρατηρείται, επομένως, σύμφωνα με τον επιστήμονα, «συγκέντρωση μεγαλης διάρκειας καυσώνων τα τελευταία χρόνια.

Από τους πιο μεγάλους και εξαντλητικούς καύσωνες που έχει βιώσει η χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Meteo/ Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ήταν εκείνος του 1998. Επρόκειτο για ένα θερμό κύμα που διήρκεσε 14 ημέρες από τις 25 Ιουλίου ως και τις 7 Αυγούστου, με τη θερμοκρασία να φτάνει στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη Λάρισα τους 45 βαθμούς Κελσίου.

Το 2007 από τις 18 ως τις 27 Ιουλίου το Άργος «έλιωσε» στους 46 βαθμούς Κελσίου, ενώ στο «κόκκινο» έφτασε ο υδράργυρος και στις Σέρρες, με το θερμόμετρο να δείχνει 44,6 βαθμούς Κελσίου και τη Θεσσαλονίκη 44 βαθμούς Κελσίου. Ήταν ένας εξαιρετικά ισχυρός καύσωνας με θερμοκρασίες ρεκόρ να καταγράφονται στη Βόρεια Ελλάδα. Θερμοκρασίες που πυροδότησαν παράλληλα μεγάλες πυρκαγιές, μάλιστα, εκείνες τις ημέρες.

Ο καύσωνας του 1987

Ένα από τα κύματα καύσωνα που έχουν μείνει χαραγμένα στη συλλογική ανάμνηση ήταν εκείνος του 1987, όταν τα aerial information δεν αποτελούσαν επιλογή για τους πολίτες, με μόνες ανάσες δροσιές τα κλειστά παντζούρια και το νερό στις αυλές των σπιτιών.

To 1987 το παρατεταμένο κύμα καύσωνα διήρκησε από τις 17 ως τις 28 Ιουλίου, με τουλάχιστον 1.300 θανάτους στην περιοχή της Αθήνας, γεγονός που το κατατάσσει ως τον φονικότερο που έχει πλήξει ποτέ τη χώρα. Είναι εντυπωσιακό ότι ο αριθμός των θανάτων ήταν υπερδιπλάσιος από τον δεύτερο πιο θανατηφόρο, έναν εξαιρετικά ισχυρό καύσωνα που είχε πλήξει την κεντρική Ελλάδα τον Αύγουστο του 1958 και είχε στοιχίσει τη ζωή σε 600 άτομα, κυρίως στη Θεσσαλία.

Αξίζει, όμως να σημειωθεί όπως διευκρινίζει ο κ. Λαγουβάρδος, ότι η θνησιμότητα λόγω εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών δεν μπορεί να καταγραφεί με μεγάλη ευκολία, καθώς λαμβάνονται υπόψιν οι επιπτώσεις του καύσωνα στην επιδείνωση ενός ήδη καταπονημένου οργανισμού ή υπάρχοντος υποκείμενου νοσήματος.

Οι βασικές συνέπειες:

Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών; Όπως απαντά ο διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών:

• Επίδραση στην υγεία
• Επίδραση στην αγροτική παραγωγή και στην υγεία των φυτών
• Άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας.

Όπως υπενθυμίζει, το 2024 ο υδράργυρος στο Ιόνιο είχε φτάσει τους 30 βαθμούς Κελσίου, προκαλώντας σημαντικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Χαρακτηριστική είναι η καταστροφή των καλλιεργειών μυδιών το περασμένο έτος.

• Τα δάση γίνονται πιο εύφλεκτα. Όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος «ξεραίνεται τελείως η καυσιμη ύλη στα δαση και οδηγούν σε μεγα-πυρκαγιές χωρίς καν να επικρατούν ισχυροί άνεμοι.

«Πρέπει οι πόλεις μας να γίνουν πιο βιώσιμες»

Με τους καύσωνες, λοιπόν, αν γίνονται ολοένα και πιο συχνοί και έντονοι, το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς «θα μπορέσουμε να κάνουμε πιο βιώσιμες τις πόλεις μας.

«Με τις πόλεις να έχουν μικρή κάλυψη πρασίνου, στενούς δρόμους, πυκνή δόμηση δεν μπορεί να κρυώσει ο αέρας. Επομένως θα πράγματα αναμένεται να γίνουν χειρότερα».

Αποτελεί μια ιδιαίτερα μεγάλη πρόκληση, διατί το έργο να καταστούν πιο βιώσιμες οι πόλεις «είναι δύσκολο και στοιχίζει να καταστούν τα σπίτια πιο ενεργειακά και αποδοτικά».

Παράλληλα, όπως αναφέρει «οι περιοχές που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι εκείνες με οικονομικά ασθενέστερους κατοίκους, οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να επωμιστούν το βάρος της ενεργειακής αναβάθμισης». Είναι, άρα, στοίχημα για χώρες, όπως η Ελλάδα, να μετρήσουν βήματα προς αυτή την κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης.