Εργασιακό νομοσχέδιο ευελιξίας και ανασφάλειας

Τoυ Διονύση Τεμπονέρα, δικηγόρου – εργατολόγου

ΤΟ ΝΕΟ εργασιακό νομοσχέδιο που φέρνει προς διαβούλευση η κυβέρνηση έχει τίτλο: «Δίκαιη Εργασία για όλους».

Πρόκειται για έναν τίτλο παραπλανητικό, αφού το νομοσχέδιο στις περισσότερες ρυθμίσεις του ηθελημένα αποκρύπτει μια βασική παράμετρο.

Εργοδότης και εργαζόμενος δεν είναι ίσα μέρη για να διαπραγματεύονται «στα ίσα» τα ωράρια, τον μισθό και τους λοιπούς όρους εργασίας.

ΆΛΛΩΣΤΕ, μια από τις λειτουργίες του εργατικού δίκαιου είναι η προστατευτική, δηλαδή η προστασία του κατά τεκμήριο πιο αδύναμου μέρους σε μια σύμβαση εργασίας, που είναι ο εργαζόμενος.

ΑΣ ΔΟΥΜΕ όμως τις βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου πιο αναλυτικά και επεξηγηματικά:

1. Πρόκειται για το τρίτο αντεργατικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη που (συμπωματικά) έρχεται προς συζήτηση και ψήφιση μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες, όταν ξεκινούν τα «μπάνια του λαού». Ο «νόμος Χατζηδάκη» ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2021 (ν.4808/2021) και ο «νόμος Γεωργιάδη» που θέσπισε τη 13ωρη εργασία σε δύο εργοδότες τον Σεπτέμβριο του 2023 (ν. 5053/2023). Η κυβέρνηση προφανώς φοβάται τη λαϊκή αντίδραση.

2. Το υπουργείο Εργασίας ισχυρίζεται ότι με το νομοσχέδιο απλοποιεί διαδικασίες (καταργεί έντυπα, επιταχύνει και διευκολύνει τις προσλήψεις για όλους), περιορίζοντας τη γραφειοκρατία:

ΟΙ FAST TRACK προσλήψεις που θα γίνονται ακόμα και από το κινητό σημαίνουν μειωμένα δικαιώματα για τους εργαζόμενους, οι οποίοι θα λαμβάνουν την ελάχιστη γνώση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.

Παράλληλα, διευκολύνεται και η «απόλυση»-οικειοθελής παραίτηση, αφού καταργείται το απαιτούμενο 10ήμερο που προβλέπει ο νόμος για να θεωρηθεί ότι κάποιος παραιτήθηκε οικειοθελώς από την εργασία του.

Επίσης, η πρόσληψη 2 ημερών ευνοεί μεν τις επιχειρήσεις σε συγκεκριμένους κλάδους (εστίαση, τουρισμός, catering), όμως αποτρέπει τις μόνιμες και πλήρους απασχόλησης προσλήψεις, αφού δίνει τη δυνατότητα για «σπαστή» έως και καταχρηστική διαδοχική εργασία ορισμένου χρόνου (λίγων ημερών) χωρίς δικαιώματα (επιδόματα, αποζημιώσεις κ.λπ.) και εργασιακή ασφάλεια.

3. Το νομοσχέδιο προωθεί τη 13ωρη εργασία σε έναν εργοδότη:

ΠΑΤΩΝΤΑΣ πάνω στην υφιστάμενη αντεργατική ρύθμιση για 13ωρη μέχρι τώρα εργασία σε 2 εργοδότες, η κυβέρνηση θεσπίζει τη 13ωρη εργασία σε έναν εργοδότη.

Η υπερωριακή εργασία από τη 10η έως τη 13η ώρα θα γίνεται υποτίθεται με τη «συναίνεση» του εργαζόμενου λες και μπορεί εύκολα κάποιος εργαζόμενος να την αρνηθεί.

Υποτίθεται, επίσης, ότι θα πρέπει να τηρούνται τα γενικά όρια ανάπαυσης, τα οποία όμως ελέγχονται από την πλήρως αδύναμη και υποστελεχωμένη Επιθεώρηση Εργασίας.

Το επιχείρημα ότι οι υπερωρίες ελέγχονται από την ψηφιακή κάρτα δεν ισχύει, αφενός γιατί δεν είναι γενικευμένη η χρήση της και αφετέρου γιατί είναι πανεύκολο ο εργοδότης, όπως ήδη συμβαίνει, να «παρακάμψει» τη λειτουργία της διά της επιβολής.

Είναι επίσης γνωστό ότι η προσφυγή στην ακριβή και χρονοβόρα Δικαιοσύνη (δικαστήρια) δεν λύνει το πρόβλημα.

Δεκατρείς ώρες εργασία σημαίνει περισσότερα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα λόγω κόπωσης, ανατροπή στον οικογενειακό προγραμματισμό με επιπτώσεις στο δημογραφικό και μια ζοφερή πραγματικότητα στην οποία ο εργαζόμενος εργάζεται από τις 9 το πρωί έως τις 10 το βράδυ.

4. Το νομοσχέδιο προωθεί την 4ήμερη εργασία όλο τον χρόνο. Στην υπόλοιπη Ευρώπη όταν μιλάμε για 4ήμερη εργασία μιλάμε για μείωση ωρών εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών και όχι για σύντμηση του 40ώρου σε 4 ημέρες (δηλαδή 10ωρη εργασία).

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας θα γίνεται πλέον σε εβδομαδιαία βάση, με την ευελιξία να χτυπάει κόκκινο.

Ο εργαζόμενος θα πρέπει να είναι σε ένα διαρκές «on call» για να ανταποκριθεί στον φόρτο εργασίας της επιχείρησης.

Απουσία συλλογικών συμβάσεων, θα προκύψει ένα καθεστώς παρατυπίας τέτοιας έντασης, που τα απλήρωτα ρεπό και οι υπερωρίες θα οδηγούν σε απολύτως εξαντλητικά ωράρια με χαμηλές αμοιβές, με τον ισχυρό εργοδότη να επιβάλλει τη βούλησή του ανά πάσα στιγμή.

5. Θεσμοθετείται η «σπαστή» άδεια. Η ετήσια άδεια αναψυχής του εργαζόμενου χορηγείται σήμερα σε συνεννόηση με τον εργοδότη ως προς τον χρόνο χορήγησής της και σε κάθε περίπτωση εντός διμήνου από την υποβολή σχετικού αιτήματος από τον εργαζόμενο.

Οι μισοί τουλάχιστον εργαζόμενοι μιας επιχείρησης πρέπει να πάρουν την άδειά τους μέσα στο χρονικό διάστημα από 1 Μαΐου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου.

Με νομοθετική ρύθμιση (άρθρο 61 του Ν. 4808/2021) δίνεται η δυνατότητα μεταφοράς της ετήσιας κανονικής άδειας μέχρι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου ημερολογιακού έτους (για την άδεια αναψυχής του 2025 μέχρι το τέλος Μαρτίου 2026).

Με το νέο νομοσχέδιο δίνεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να «αιτηθεί» επιμερισμό της άδειάς του σε περισσότερα χρονικά διαστήματα, εφόσον το… επιθυμεί.

Η άδεια εγκρίνεται από τον εργοδότη, ο οποίος γίνεται ο απόλυτος (χρονικός) κυρίαρχος της άδειας αναψυχής και μπορεί ακόμα και να εκβιάζει τον εργαζόμενο επικαλούμενος φόρτο εργασίας ή να τον υποχρεώσει σε παραίτηση.

6. Θεσπίζεται η υπερωριακή απασχόληση στην εκ περιτροπής εργασία. Αντί ο εργοδότης να προσλάβει επιπλέον προσωπικό ή να κάνει τη σύμβαση πλήρους απασχόλησης, θα πληρώνει με μια μικρή προσαύξηση υπερωρία, αν παραστεί η ανάγκη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ, στη χώρα που οι εργαζόμενοι δουλεύουν τις περισσότερες ώρες στην Ευρώπη σύμφωνα με τη Eurostat, η κυβέρνηση εισάγει τη 13ωρη εργασία με υπερωρία και την εβδομαδιαία 10ωρη απασχόληση (δήθεν 4ήμερη εργασία).

ΣΤΗ ΧΩΡΑ που είναι πρωταθλήτρια στα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα (120 νεκροί εργαζόμενοι το πρώτο εξάμηνο του 2025), η κυβέρνηση θεσπίζει την πλήρη και απόλυτη ευελιξία, με ωράρια εξοντωτικά, ελαστικά και απάνθρωπα.

ΣΤΗ ΧΩΡΑ που έχει το μικρότερο ποσοστό κάλυψης εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας έναντι της Ευρώπης, η κυβέρνηση επιδεινώνει τους όρους εργασίας για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους, αρνούμενη να επαναφέρει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και τη λειτουργία των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων που ρυθμίζουν και τα ωράρια.

ΤΕΛΙΚΑ, η χώρα, αντί να συγκλίνει, αποκλίνει συνεχώς από το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο και «βαλκανοποιείται» από πλευράς εργασιακής νομοθεσίας.

ΥΠΟΣΧΕΘΗΚΑΝ περισσότερη Ευρώπη και οδηγούν τη χώρα σε μισθούς Βουλγαρίας, ωράρια Κίνας αλλά και τιμές Ελβετίας.