Αύξηση αμυντικών δαπανών και ευρω–ομόλογο στο «μενού» της συνόδου των Παρισίων

Το σοκ της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια επιχειρούν σήμερα (17.2.2025) να διαχειριστούν ηγέτες χωρών – μελών της ΕΕ στο Παρίσι με τη φιλοξενία του προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, σύμφωνα με την Handelsblatt.

Στο «μενού» της συνάντησης στη Γαλλία, όπως αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα, βρίσκονται προτάσεις όπως η αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών – μελών της ΕΕ σε ποσοστό μεταξύ 3% ν και 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, αλλά και ένα κοινό, ευρωπαϊκό ομόλογο για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας. Εξάλλου, η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε προ ημερών την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες.

Η Διάσκεψη του Μονάχου (14 – 16.2.2025) επιβεβαίωσε τελικά τους φόβους των Ευρωπαίων ότι οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται μόνες τους τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία με τη Ρωσία. Κορυφαία ευρωπαϊκά κράτη και εκπρόσωποι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ θα συζητήσουν τώρα την απάντηση στο Παρίσι.

Ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ζητά εδώ και χρόνια την ευρωπαϊκή «κυριαρχία» στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας έχει προσκαλέσει τους ηγέτες των οικονομικά ισχυρότερων χωρών της ΕΕ, αλλά και τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ. Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στον πρόεδρο, η συνάντηση δεν είναι σύνοδος κορυφής, αλλά μάλλον «άτυπες συνομιλίες». Μια τελική δήλωση δεν έχει προγραμματιστεί.

Ωστόσο, το έργο που έχει τεθεί είναι σαφές: οι Ευρωπαίοι χρειάζονται επειγόντως ένα σχέδιο σχετικά με το τι μπορούν να κάνουν για να αντιμετωπίσουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και πώς μπορούν να εμπλακούν στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία. Συνδέεται με αυτό το στρατηγικό ζήτημα του πώς η Ευρώπη σκοπεύει να εγγυηθεί την ασφάλειά της στο μέλλον απέναντι στην απειλή που συνιστά η Ρωσία υπό τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο Μακρόν θέλει να «ενώσει τις προοπτικές»

Ο Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD) θα πλαισιωθούν από τους αρχηγούς κυβερνήσεων άλλων έξι χωρών: τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κίρ Στάρμερ, την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ, τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Ντιρκ Σούφ, την πρωθυπουργό της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν και τον πρωθυπουργό της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ. Στο πάνελ συμμετέχουν επίσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Mark Rutte.

Πριν από την αναχώρησή του για το Παρίσι, ο κος Σολτς απηύθυνε έκκληση για ευρωπαϊκή ενότητα. Είπε ότι είναι σημαντικό να γίνει ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα παραμείνει ισχυρή και ενωμένη. «Το χρειαζόμαστε αυτό λόγω της Ουκρανίας, το χρειαζόμαστε για τη δική μας ασφάλεια».

Σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο, η συνάντηση είναι ένα πρώτο βήμα και στη συνέχεια οι ιδέες θα αναπτυχθούν περαιτέρω «με τους άλλους εταίρους μας». Αυτό αναφέρεται στα κράτη της ΕΕ, τα οποία δεν είναι παρόντα στη συνάντηση σήμερα και θα μπορούσαν να αισθανθούν παραμελημένα. Από την άποψη του Παρισιού, ωστόσο, είναι σημαντικό να «συγκεντρωθούν πρώτα οι απόψεις» σε μια μικρότερη ομάδα, προκειμένου να απλοποιηθούν οι επακόλουθες συζητήσεις στις Βρυξέλλες.

«Ως συνέπεια αυτής της επιτάχυνσης του φακέλου της Ουκρανίας και των δηλώσεων της αμερικανικής ηγεσίας, οι Ευρωπαίοι πρέπει να συνεργαστούν περισσότερο, καλύτερα και με ενιαίο τρόπο για τη συλλογική μας ασφάλεια», δήλωσε ένας σημαίνων σύμβουλος του Μακρόν. Η συνάντηση αφορούσε το «ποια μπορεί να είναι η ουσία της ευρωπαϊκής συμβολής σε μια διέξοδο από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η οποία θα σέβεται τους όρους που έχουμε θέσει, δηλαδή την κυριαρχία και την ασφάλεια της Ουκρανίας καθώς και την ασφάλεια της Ευρώπης».

Το ζήτημα των ειρηνευτικών δυνάμεων διχάζει την Ευρώπη

Σε αυτό το πλαίσιο, το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας, «που μπορούν να δοθούν από τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, μαζί ή χωριστά», είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Εκτός από τις περαιτέρω παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία, το Μέγαρο των Ηλυσίων θεωρεί ότι πρέπει να συζητηθεί και η πιθανή ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Ακριβώς σε αυτό το σημείο οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να απέχουν πολύ μεταξύ τους. Η Γερμανία και η Ισπανία είναι πολύ επιφυλακτικές σε αυτό το σημείο. Μια εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωσε σήμερα ότι οι συζητήσεις σχετικά με την ανάπτυξη στρατευμάτων στην Ουκρανία ήταν πρόωρες.

Ο Μακρόν, από την άλλη πλευρά, είναι εδώ και καιρό ανοιχτός στην ανάπτυξη Ευρωπαίων στρατιωτών. Ο Στάρμερ επιβεβαίωσε εκ των προτέρων την προθυμία της χώρας του να συνεισφέρει στρατιωτικές δυνάμεις για τη διασφάλιση μιας πιθανής κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία. Οι ειρηνευτικές δυνάμεις είναι επίσης μια επιλογή για τα κράτη της Βαλτικής ως μέρος της μελλοντικής ευρωπαϊκής συνεισφοράς τους.

Συνάντηση αντιπροσωπειών των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη Σαουδική Αραβία

Μετά την τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Τραμπ και Πούτιν την περασμένη εβδομάδα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν μόνες τους στη σύγκρουση στην Ουκρανία. Στο περιθώριο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια, προέκυψε ένα είδος πρώτης επιβεβαίωσης: Ο Αμερικανός απεσταλμένος στην Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, ανέφερε ότι οι Ευρωπαίοι εκπρόσωποι θα αποκλειστούν από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Σε ένα ερωτηματολόγιο, ο Kellogg κάλεσε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να αναφέρουν πιθανές συνεισφορές για την ασφάλεια, όπως στρατιώτες για μια ειρηνευτική δύναμη ή εκπαιδευτικές αποστολές, καθώς και την παράδοση οπλικών συστημάτων. Για την Τρίτη έχει προγραμματιστεί συνάντηση στη Σαουδική Αραβία, κατά την οποία αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Ρωσίας, με επικεφαλής τους δύο υπουργούς Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και Σεργκέι Λαβρόφ, θα έχουν αρχικές συνομιλίες, χωρίς την Ευρώπη και αρχικά χωρίς την Ουκρανία.

«Είναι αδιανόητο η Ρωσία και οι ΗΠΑ να διαπραγματευτούν μια συμφωνία την οποία οι Ευρωπαίοι θα αρκούνταν να νεύσουν», δήλωσε ο σύμβουλος του Μακρόν. «Έχουμε μια απλή αρχή: καμία απόφαση για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, καμία απόφαση για την Ευρώπη χωρίς την Ευρώπη. Θα διασφαλίσουμε ότι αυτές οι αρχές θα γίνουν σεβαστές».

Σε ένα ερωτηματολόγιο, ο Kellogg ζήτησε από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να αναφέρουν πιθανές συνεισφορές σε θέματα ασφάλειας, όπως στρατεύματα για μια ειρηνευτική δύναμη ή εκπαιδευτικές αποστολές, καθώς και την παράδοση οπλικών συστημάτων. Για την Τρίτη έχει προγραμματιστεί συνάντηση στη Σαουδική Αραβία, κατά την οποία οι αντιπροσωπείες των ΗΠΑ και της Ρωσίας, με επικεφαλής τους δύο υπουργούς Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και Σεργκέι Λαβρόφ, θα πραγματοποιήσουν αρχικές συνομιλίες με εξαίρεση την Ευρώπη και, αρχικά, την Ουκρανία.

«Είναι αδιανόητο η Ρωσία και οι ΗΠΑ να διαπραγματευτούν μια συμφωνία που οι Ευρωπαίοι απλώς θα νεύσουν», δήλωσε ο σύμβουλος του Μακρόν. «Έχουμε μια απλή αρχή: καμία απόφαση για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, καμία απόφαση για την Ευρώπη χωρίς την Ευρώπη. Θα διασφαλίσουμε ότι αυτές οι αρχές θα γίνουν σεβαστές».

Κοινό χρέος για κοινή ασφάλεια

Από την άποψη του Παρισιού, αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο τον καλύτερο συντονισμό των ευρωπαϊκών εξοπλιστικών προγραμμάτων. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες σε ποσοστό μεταξύ τριών και 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Θα πρέπει να εξεταστεί το κοινοτικό χρέος στην ΕΕ για να χρηματοδοτηθεί αυτό.

Το Βερολίνο έχει μέχρι στιγμής απορρίψει το νέο κοινό χρέος που διαμορφώθηκε με βάση το πακέτο για την κρίση των κοροναϊών. Η Γερμανία θα εκπροσωπηθεί από τον καγκελάριο Σολτς στη σύνοδο κορυφής λιγότερο από μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές της Μπούντεσταγκ. Ωστόσο, το Παρίσι παρακολουθεί ήδη πολύ στενά τη θέση του υποψήφιου για την ηγεσία του CDU Φρίντριχ Μερτς στο θέμα αυτό.

«Παρατηρήσαμε ότι ο υποψήφιος Μερτς είναι πολύ πρόθυμος να αναλάβει δράση σε θέματα ευρωπαϊκής άμυνας», δήλωσε σύμβουλος του Μακρόν. Δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο κοινού χρέους για την άμυνα της Ευρώπης. «Όλα αυτά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και συμβάλλουν στο μεγάλο μας σχέδιο της ευρωπαϊκής κυριαρχίας, αλλά και στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων για την ασφάλεια και την άμυνα», συνέχισε ο σύμβουλος.

Προς το παρόν, ο Μακρόν βλέπει τον εαυτό του ως την κινητήρια δύναμη πίσω από την απάντηση της Ευρώπης στον Τραμπ: «Υπάρχει ένας φυσικός ηγετικός ρόλος για τη Γαλλία και για τον Εμανουέλ Μακρόν, επειδή διαμορφώνει τη συζήτηση για την ασφάλεια, την άμυνα και το κοινό χρέος εδώ και πολλά χρόνια», ανέφερε το Μέγαρο των Ηλυσίων. Εκεί υπάρχει η αίσθηση ότι ο πρόεδρος είχε απόλυτο δίκιο με την έκκλησή του για «ευρωπαϊκή κυριαρχία», η οποία δεν απαντήθηκε πραγματικά από τη Γερμανία κυρίως, ενόψει των εξελίξεων στη σύγκρουση στην Ουκρανία.

Ωστόσο, μια αντίδραση από την Ουγγαρία έδειξε πόσο δύσκολο θα είναι να δεσμευτεί ολόκληρη η ΕΕ σε μια ενιαία γραμμή μετά τη συνάντηση: κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Καζακστάν, ο υπουργός Εξωτερικών Peter Szijjarto χλεύασε τους «απογοητευμένους Ευρωπαίους ηγέτες» που ήθελαν να αποτρέψουν μια συνθήκη ειρήνης για την Ουκρανία με τη «φιλοπόλεμη και αντι-Τραμπ» στάση τους στο Παρίσι.